भटस्पर्धा...

भटस्पर्धा...
आजच्या स्पर्धेच्या युगात कुठे कुठे स्पर्धा बघायला मिळेल काहि सांगता येत नाही बघा. बसच्या, लोकलच्या गर्दीत गाडीत चढायला स्पर्ध्रा, शाळा कॊलेजात अभ्यासाची स्पर्धा, नोकरी व्यवसायात दुसर्याला खाली दाबून वर जाण्याची स्पर्धा... ईत्यादी ईत्यादी. आता आमचा हा एक स्पर्धात्मक अनुभव वाचून बघा..

मागे कधीतरी मी एका ठिकाणी लग्नाला गेलो होतो...तसं मी लग्नाच आमंत्रण सहसा टाळत नाही.. खर तर लग्न सोहळ्यापेक्षा मला लग्नाच्या पंगतीच जास्त आकर्षण आहे. आता पंगतीची जागा बुफ़े ने घेतली असली तरी काही ठिकाणी अजूनही आग्रहाच्या पंगती उठतात.. त्यामुळे लग्नाचा मुहुर्त साधला नाही तरी जेवणाचा मुहुर्त मी नक्कीच साधतो....आता माझे ते प्रिय समीक्षक मित्र मला खादाड, बकासूर, अशी काहितरी विशेषणं देतील.. पण तुर्तास आपण तिकडे दुर्लक्ष करूयात..
तर या लग्नाला कधी नाही ते आमच घोडं वरातीच्या खूप आधीच पोहोचल. ज्याच लग्न होत त्याच्याशी परिचय असल्याने (आता तुम्ही म्हणाल मी अपरिचित लोकांच्या लग्नालाही जातो का..? पण या ठिकाणी "जूना परिचय" किंवा "चांगली ओळख" असा अर्थ अभिप्रेत आहे)... तर ९ वाजून ४ मिनिटाचा मुहुर्त सापडावा म्हणून मी ब्राम्ह मुहुर्तावर (भल्या पहाटे सव्वा आठ वाजता) घर सोडल... लग्नाच्या ठिकाणी पोहोचलो तेव्हा मंडपात भटजी पूर्वतयारीत गुंतले होते. ..,एक असिस्टंट भटजी त्यांना मदत करत होते. वधुपक्षातील मंडळी वरातीच्या स्वागताच्या तयारीत होती, आजूबाजूला ओळखीच तस कोणीही नव्हत.. म्हणून मग मी खानपानाच्या टेबलाकडे मोर्चा वळवला. तिथे भरपेट नाश्ता करून सरबताचे २-३ ग्लास रिचवले आणि जेवणाच्या वेळेपर्यंत पोटाची सोय लागल्याच्या आनंदात मंडपात येऊन बसलो.
यथावकाश वरात आली... नवरदेव मंडपात आले.. थोड्या वेळाने त्यांची सौभाग्य कांक्षिणी नवरी अंतरपाठामागे येऊन उभी राहिली... आता काय ... लग्न लागेल.. चार अक्षता टाकून आपण परत वदनी कवळ घ्यायचा..... सगळ कस सुरळीऽऽत चाललय...वा:
"गंऽऽगा, सिंऽधू, सरस्वती च यमूनाऽऽऽ गोदाऽऽवरीऽऽ नरऽऽमदाऽऽऽऽ" सुरू झाल ...भटजींनी सूर लावला. "सावधाऽन" म्हटल्याबरोब्बर.. यव्हरी बडी... राईऽस...थ्रोऽऽऽ !!४-५ मंगलाष्ट्कं झाली..प्रत्येक "सावधाऽन" ला भरभरून अक्षता फ़ेक करून माझ्या हातातल्या अक्षता संपत आल्या होत्या.. चार दोन दाणे उरले होते ते "तदेव लग्नं..." ला उधळायचे म्हणून सांभाळले होते... पण त्या नंतर ते ज्युनियर भटजी पेटले हो... त्यांनी त्या सिनियर भटजींना फ़ुल कॊम्पिटिशन द्यायच ठरवल होत बहुतेक... आता त्यांनी त्यांचा किनरा सूर लावत अजून"ब्रुहस्पतीऽऽ च ऽऽ शशिऽऽनाऽऽ" वगैरे ग्रहांना आणि देवदेवतांना त्या लग्नमंडपात आमंत्रित करायला सुरुवात केली.. ते म्हणतांना ते वर आकाशाकडे नजर लावून खरोखर त्या ग्रहांशी संवाद साधल्यासारख करत होते... त्यांचा एकूण आग्रही सूर ऐकून हे सगळे ग्रह, त्या ३३ कोटी देवतांसह खरच तिथे अवतरतात की काय अस वाटून गेल खर...अहो भटजीनी असा काही "षड्ज" लावला होता म्हणता.. अहाहा.. माझ्या पोटातले कावळेच असा सूर लावणं जाणोत...
त्यानंतर मग वर्हाडी मंडळीतील काही उत्साही जन पुढे सरसावले... त्यांनी माईकचा ताबा घेतला...वधूपक्ष विरुद्ध वरपक्षातील गानसम्राटांनी सुरांच्या सगळ्या पट्ट्या वापरून डझनभर मंगलाष्टकं झडवली...
माझ्या कानावर ती मंगलाष्टक पडत होती, पण डोळ्यासमोर जिलब्यांच ताट येत होत... फ़क्त त्या जिलब्यांवर ताव मारण्याच्या आशेनेच मी तिथे त्या चार अक्षता हातात धरून मेणबत्तीसारखा उभा होतो... "मंगलाष्टकं आठच म्हणावीत असा जो वैदीक काळापासून प्रघात होता, त्याचा आजच्या स्पर्धात्मक जगात सद्यप्रचलीत अर्थ "प्रत्येकी आठ" असा रूढ झाला असावा.." अस समजून मी गप्प बसलो झाल..
शेवटी युगांतरानंतर कधीतरी ते भटजी, त्यांचे ते पूर्वाश्रमीचे असिस्टंट पण आत्ताच कॊम्पिटीटर झालेले भटजी, ती वधू आणि वरपक्षातील गंधर्व मंडळी... सगळ्यांचे तापलेले गळे शांत झाले... ती लग्नघटीका एकदाची भरली...आणि...

वाजवा रे वाजवा... अस कोणीतरी ओरडल्याबरोबर मी पहिल्या पंगतीत पसार झालो हे वेगळे सांगायला नकोच.

अघळ पघळ आठ्वणी - शाळेतल्या

गेली कित्येक वर्ष मी शिकतो आहे...खर तर परीक्षा देतोय अस लिहायला हवं... कारण शाळा-कोलेजातल पुस्तकं वाचून मिळणार शिक्षण फ़क्त परीक्षे पुरत मर्यादीत ठेवण्याचा शहाणपणा अगदी लहानपणीच, कुणीही न शिकवताच मी आत्मसात केला होता. माझी विद्यार्थी दशा अजूनही सुरू असली तरी मी खर सांगायच तर परीक्षार्थीच. अभ्यास हा फ़क्त परीक्षा तोंडावर आली की करावा लागणारा व्याप आहे, क्रीकेट, गोट्या, भोवरे, हे आमचे आवडते खेळ आम्हाला खेळता येऊ नयेत म्हणून शाळेने हा खटाटोप केलाय अस माझ परखड मत होत...
शाळेत अभ्यासापेक्षा मित्रांबरोबर खेळणं, मधल्या सुटीत डब्यांची वाटा-वाटी, वर्गातली दंगा मस्ती याच गोष्टींच आकर्षण अधिक. मराठी, गणित, आणि शास्त्र या विषयात तसे मला बर्यापैकी मार्क्स मिळत... पण ई भू ना म्हणजे ईतिहास भूगोल आणि नागरिकशास्त्र ह्या विषयाच्या पेपरवर मात्र एक आकडी संख्या असायची.. त्यातही भूगोलाच्या पेपरवर तर बहुतेक वेळेस गोल भोपळ्याच चित्र काढून मिळायच...
याच भूगोलाच्या तसाला खाडीलकर बाई त्रूतुंची नावं पाठ करायला लावायच्या....
आम्ही मूलं मग सगळे सूरात...( प्रत्येक जण आपापला स्वतंत्र सूर लावत)... त्या परिक्षेत ४ मार्काला येणार्या प्रश्नाचं उत्तर पाठ करायचो...
ग्री‍ऽऽष्म , वऽऽर्शा, हेऽऽमंत, शीऽऽशिर, वसंऽऽत, श‍ऽरऽद.... , मग ऊन्हाऽळा,.... हिवाऽळा, पावसाऽळा....
मला काहि म्हणता काही केल्या ही सगळी 'लिस्ट॒' काही लक्षात रहायची नाही... वसंत, हेमंत अशी मुलांची नाव त्रूतुंना देण्याची काय आवश्यकता ह्याचा संदर्भ चूकूनही लागत नसे... त्यातल्या त्यात "वर्षा" मात्र माझ्या बरोब्बर ध्यानात रहायचं.. खर तर रहायची असं म्हटलं पाहिजे... आमच्या वर्गात वर्षा जोशी नावाची एक हुशार मुलगी होती.... तिचा नेहमीच सगळ्या विषयात पहिला नंबर येत असल्याने आम्हा मुलांना ती "अति-हुश्शार" श्रेणीतील वाटत असे. आणि आमच्या कुंडलीत पहिल्या वर्गात असल्यापसूनच 'अंत:क्रमांक ' योग असल्याने, आम्हा शेवटल्या बाकावर बसणार्या मुलांचा म्हणून उगीचच तिच्यावर राग होता.. ग्रीष्म, हेमंत, वसंत वगैरे मुलांमधे ही चोंबडी मुलगी आल्याने मग आम्ही पाठांतराच्या वेळेस "वऽऽऽरऽऽशा" असा प्रत्येक अक्षरावर विशेष जोर देत तिला चिड्वण्याचा प्रघात चालवला होता.

अगदी चौथी पाचवीत असतांना पासून आमच्या वर्गात अशी मुलं विरु्द्ध मुली स्पर्धा असायची... मुली अभ्यासात आम्हा backbenchers ला मागे टाकत , तर मुलं खेल-कूद प्रकारात पूढे... क्रिकेट म्हणजे तर जीव की प्राण अगदी.. मधल्या सुटीतच नाही तर वर्गातही, जरा कुठे बाई वर्गाबाहेर गेल्या की खोड रबराचा बा॑ल आणि वहीची ब॑ट करून आमचं क्रिकेट सुरू... मैदानावर तुकडी अ विरूद्ध तुकडी ब असे क्रिकेट चे सामने खूप रंगत असत... कपिल देव, गावसकर हे आमचे आदर्श... कधी एखाद्या वेळेस मला चुकून ३-४ विकेट्स मिळत. मग पुढचे काहि दिवस माझा "कपिल" व्हायचा. कॊलर ताठ एकदम.. परिक्षेत मग हा ताठ्या उतरत असे...

तर काय सांगत होतो... हं. खर तर पावसाळा हा माझा सगळ्यात आवडता त्रुतू. आम्ही भोलानाथ ला साकडं घातलं की तो बरोब्बर सकाळी सकाळी पाऊस पाडून मग आमच्या शाळेभोवती पाणी साचवत असे. आमच्या दूर्दैवाने, शाळा मात्र कधीच त्या पाण्यात बुडाली वगैरे नाही आणि कधी सुट्टी मिळाली नाही...शाळा बुडवून पावसात भिजण्याची पर्वणी मात्र मी कधीच हुकत नसे. घरून निघतांना आई अंगात रेनकोट चढवून देत असे. मग रि्परीपणार्या पावसात बाहेर पडायचा अवकाश , मात्र तो रेनकोट अंगातून काढून कमरेला गुंडाळला जात असे.. मग मी आणि गल्लीतले बाकी सौंगडी.. भिजत, हुंदडत, एकमेकांच्या अंगावर पाणी उडवत, शाळेत अर्थातच ऊशीरा पोहोचत असू.. तिथे खाडीलकर बाईंच्या छडीचे वळ ओल्या पाठीवर ऊमटत असतांना पहिल्या बाकावरून वर्षा आणि कंपनी हसत असायची.. मग तर आम्हा मुलांचा पारा अजूनच वर चढायचा.

सगळ लक्ष अभ्यासापेक्षा क्रीकेट खेळण्यावर केंद्रीत असल्याने साहजिकच आम्ही त्या वर्षी "भूगोलाच्या" पेपरात गचकलो. माझ्यासाठी समाधानाची बाब ही होती की लाल शेरा मारलेल्या प्रगती पुस्तकांच्या गठ्ठ्यात माझ्या बरोबरच माझे इतरही काही वर्गबंधू विराजमान होते....सुदैवाने 'वरच्या वर्गात घातला' असं म्हणून शाळेने आम्हाला वरच्या वर्गात ढकललं.. वर्ग बदलला तरी बाक मात्र शेवटच्या लाईनीतच... मागच्या लाइनीत आमचा टुकार कंपू तर पहिल्या बाकावर वर्षा आणि कंपनी.

ही चढाओढ चांगली नववी दहावी पर्यंत चालली...कालेजात आल्यावर मुलींबद्दलच्या राग, मत्सर, वगैरे वगैरे या भावनांची जागा आणि काही विवक्षीत भावनांनी घेतली...(सू्. सां. न लगे..:-)... पण तोपर्यंत आम्ही 'स्व प्रमादे प्रसिद्ध' झाल्याने तेव्हाही आमच्या नशीबी 'अंत: क्रमांक योगच..' ..असो.

परवा कुठेतरी शाळेतल्या आठवणींवर एक लेख वाचला आणि या आठवणी 'ताजा' झाल्या.. जशा आठवल्या तशाच असंबद्ध लिहून काढल्या...

फोटो..

बरेच दिवसांपासून नवीन क॔मेरा घ्यायचा विचार करत होतो...
मला आवडलेला क॔मेरा बराच महाग असल्याने माझ्या शिष्यव्रुत्तीच्या पैशातून पैक्याला पैका जोडून
शेवटी मागच्या आठवड्यात तो घेतला एकदाचा... आणि मग काय... प्रयोग सुरू... माझ्या युनिव्ह्रसिटी मध्ये यत्र तत्र सर्वत्र कचा कच फोटो काढण्याच सत्र चालू झालय.. त्यातले काहि "बरे" आलेले फोटो ईथे प्रकाशित करत आहे.

लहान मुलाच्या हातात खेळण दिलं की कसा तो बाकी खेळणी विसरून सारखा त्याच नवीन खेळण्याशी खेळत राहतो, तस काहिस झालय आता माझं...